HELSINKI - Zaterdag. Het is alweer zaterdag als ik dit schrijf. Een behoorlijk drukke week, kan ik wel zeggen. Vrijdagavond de wekelijkse rapportages ingevuld, kleine work-out, sauna, daarna even in café Amsterdam gezeten en naar huis gelopen, vader gebeld, thuisgekomen, en na wat eten als een blok in slaap *gaap* gevallen.

De foto links is gemaakt met een digitale camera die aan een vlieger is bevestigd. Wie scherpe ogen heeft kan Lauttasaari zien, en misschien ook mijn huis. (het vierkant blok in de Gyldenintie). Wie verder kijkt ziet ook dat de landsgrenzen vanaf deze hoogte nog net zichtbaar zijn.

Ik had al beloofd wat meer te vertellen over de Finse taal. Vanuit het weinig romantische beeld van linguïstici is een taal niet veel meer dan een verzameling woorden en wat regels om ze te manipuleren, en die samen hopelijk betekenis opleveren. En in het geval van het Fins zijn zowel de woorden als de regels tamelijk verschillend van het Nederland (en andere talen die ik ken). Het Fins behoort tot de zogenaamde Finoegrische talen. Het kaartje toont de verspreiding van de taalfamilie over de wereld; de sprekers lijken nogal gesteld op een moeilijke leefomgeving...

Het Fins is een synthetische taal, wat betekent dat woorden aan allerlei veranderingen onderhevig zijn (naamvallen) om dingen aan te geven:

huis	talo	in de huizen	taloissa
huizen	talot	in mijn huis	talossani
mijn huis	taloni	in mijn huizen	taloissani
in het huis	talossa

Fins is dus 'synthetischer' dan het Nederlands; al kennen wij natuurlijk wel aparte vormen voor bijv. het meervoud en de bezittelijk vorm van 'ik' ('mijn'). Non-synthetisch (analytische) talen zoals het Chinees en het Thais gebruiken aparte woorden om dat soort dingen aan te duiden.

Het Fins kent geen lidwoorden, en geen grammaticaal geslacht. Het meervoud wordt gevormd door -t (autot - auto's), maar als er nog een uitgang volgt, wordt dat -i- (autoissa - in de auto's). Dat klinkt een beetje te eenvoudig - en dat is het ook. Er is namelijk ook nog zoiets als het partitief enkelvoud en meervoud. Bij een onbepaalde hoeveelheid wordt het partitief meervoud gebruikt, en bij een exact aantal het partitief enkelvoud (d.w.z. na alle telwoorden >1):

de trein	juna
de treinen	junat
treinen	junia
vijf treinen	viisi junaa

Kortom: heel wat real-time denkwerk is nodig om correct Fins te spreken. Zo zijn er nog wat naamvallen voor bezit (genitief): auton ovi - 'de deur van de auto'. En voor het lijdend voorwerp: ostan kirjan - ik koop een boek.

Nog wat opvallende punten:

• Er geldt klinkerharmonie voor enkelvoudige woorden; a/ä, o/ö en u/y komen niet samen in een woord voor. En derhalve: talossa - 'in het huis' en kädessä - 'in de hand';
• Zoals gezegd, geen grammaticaal geslacht, ook niet voor voornaamwoorden. hän betekent zowel 'hij' als 'zij', en Finnen halen de twee nogal eens door elkaar in het Engels (de *woorden*);
• De persoonlijk voornaamwoorden worden doorgaans weggelaten voor de eerste en tweede persoon enkelvoud en meervoud. (minä) ostan kirjan - '(ik) koop een boek'. 'kirja' is een boek, en krijgt een naamvals-n.

Ok, dat is wel even genoeg Finse grammatica. Merk op dat er natuurlijk allerlei uitzonderingen en verfijningen zijn voor de regels die ik aangegeven heb.

Wat betreft de uitspraak, de vuistregels zijn:

• Uitspraak is doorgaans zoals er geschreven wordt;
• Uitspraak lijkt op het Duits - inclusief de regel dat de 'y' wordt uitgesproken als 'u' ('muur');
• Maar een klinker wordt 'lang' door verdubbeling, en niet door een open lettergreep;
• Klemtoon altijd op de eerste lettergreep, zelfs bij leenwoorden.

Samenvattend... de uitspraak is niet zo moeilijk maar de grammatica is non-triviaal. En de woordenschat is totaal verschillend van de Germaanse en Romaanse taalfamilies. Het duurt dus nog wel even voordat ik vloeiend Fins spreek...

Nu is het eerst tijd voor Commando, een van de cinematografische hoogtepunten van Arnold Schwarzenegger, Conan the Republican. Ik heb mijn TV-kaart weer in gebruik genomen, de TV hier is dermate oud dat ik de zenderinstellingen niet durf te wijzigen. En nu kan ik wat typen, terwijl op de achtergrond diverse mensen op onvriendelijke wijze aan hun einde komen. Remember Sally when I said I would kill you last...? I lied.

-- djcb @ 23:29 | 0 comments